Дор5оону о5о5о чуолкайдык саңарда үөрэтии

Кэнники кэмңэ кыра саастаах о5олор дор5оону чуолкайдык саңарбат буолуулара үксээтэ. Ордук [с], [л], [р], нууччаттан киирии [з], [ц], [ш], [ж], [щ], сахалыы [5], [һ], [ң], [нь] дор5ооннорго   о5олор ыарыр5аталлар. О5о дор5оону чуолкайдык саңарбат биричиинэтэ араас:

  1. саңарар аппарат айыл5аттан итэ5эhэ;
  2. саңарар аппарат үчүгэй эрээри, былчыңа кыайан сайдыбата5а;
  3. саңарарыгар уоhун, тииhин, тылын сыыhа туттара, хамсатара.

О5о 5 сааһыгар төрөөбүт тылын дор5ооннорун барытын сөпкө саңарар буолуохтаах. Сатаан саңарбат түбэлтэтигэр логопед көмөтө ирдэнэр.

 

Дор5оону коннорон уорэтии улэтин былаана

Дор5оону коннорон уорэтии улэтэ бала5ан ыйын ортотуттан са5аланар. Бу кэмнэ о5о тылын сайдыытын чинчийиитэ тумуктэнэр.

Дьарыктар биирдиилээн о5ону кытары уонна кыра боло5унэн (4 – 5 о5о) ыытыллаллар. Нэдиэлэ5э биир о5о 2-3 дьарыктанар.  Улэ хас да кэрдииьинэн барар.

  1. I. Бэлэмнэнии

Соруга: о5ону уьун, уустук коннорор уорэтэр улэ5э бэлэмнээьин:

а) логопедическай  дьарыкка интэриэьи уескэтии, о5о бол5омтотун тардыы;

б) араас оонньуу, эрчиллии кеметунэн о5о дор5оону арааран истэр, араналыыр дьо5урун, бол5омтотун, толкуйдуур дьо5урун сайыннарыы;

в) саңарар аппарат былчыңнарын сайыннарыы, дор5оону туруорарга;

г) тарбахтар  хамсаныыларын эрчийии;

д) о5о этин-хаанын сайыннарыы (консультации вра­чей — узких специалистов, при необходимости медика­ментозное лечение, массаж, кислородный коктейль).

Бу бэлэмнэнии улэни кичэйэн ыыттахпытына, дор5оону чуолкайдык санарыы улэтэ, уопсай кеннерен уерэтии ситиьиилээх, хаачыстыбалаах буолар.

  1. II. Дор5ооннору ыраастык , чуолкайдык санардыы

Соруга:

а) дор5ооннору сопко санарарга уерэтии;

б) санарыллалларынан уонна иьиллэллэринэн майгыннаьар дор5ооннору араарар дьо5уру сайыннарыы;

в) о5о сопко санарарын чинэтии.

2-с кэрдиискэ дор5оону чуолкайдык санардыыга улэ араас керуннээх:

  1. Дор5ооннору туруоруу: .С, 3, Ц, С’, 3′, Ш, Л, Ж, Р, Р’, Ч, Щ.

Дор5ооннору туруорууга араас ньымалары туттабыт: утуктэн, механическай (араас зондалар, шпателлэр комолорунэн), булкаас.

Эрчиллиилэр:

С, З: «Улыбка», «Заборчик», «Лопатка», «Жело­бок», «Щеточка», «Футбол», «Фокус»;

Ш, Ж: «Трубочка», «Вкусное варенье», «Чашечка», «Грибок», «Погреем руки»;

Р: «Болтушка», «Маляр», «Индюк», «Лошадка», «Грибок», «Барабанщик», «Гармошка», «Пулемет»;

Л: «Улыбка», «Лопатка», «Накажем язык».

Дор5ооннору туруоруу улэтэ биирдиилээн о5ону кытта эрэ ыытыллар.

  1. Дор5оону сопко санарары суьуохтэргэ чинэтии улэтэ биирдиилээн о5ону кытта эбэтэр кыра боло5унэн ыытыллыан сеп.

а) С, 3, Ш, Ж, С’, 3′, Л’ кене, теттеру (сабыылаах)  суьуехтэргэ (Ш, Ж – сэргэстэспит, штанга, шпатель, джунгли) чинэтии.

3, Ж  — теттеру  суьуехтэргэ чинэппэппит.

б)  Ц, Ч, Щ, Л — маннай теттеру суьуехтэргэ, онтон кене суьуехтэргэ чинэтэбит.

в) Р, Р’ биирдэ охсуллар гына (проторный), онтон вибрация киирэр.

  1. Дор5оону тылларга чинэтии улэтэ суьуоххэ барбытын курдук ыытыллар. Улэ кыра боло5унэн ыытыллар.
  2. О5о дор5оону тылга сопко санарар буолбутун кэннэ ол тылы этиилэргэ киллэрэбит. Онтон кэрчик кэпсээннэргэ, хоьооннорго.
  3. Дор5оонору анаарыы (дифференциация звуков):

С-3,  С-Ц, С-Ш;

Ж-3, Ж-Ш;

Ч-С, Ч-Щ;

Щ-С, Щ-Ч, Щ-Ш;

Р-Л.

Р – 5,  Ң-Н, НЬ-Н, h-5

  1. 6. Бэйэ санатыгар чинэтии (диалог, оонньуу, экс­курсия5а).

III. Дор5оону  ситимнээх саңа5а чиңэтии.

Метки: